آشنایی با انواع کمان و تیر
در این مقاله به تاریخچه کوتاهی از تیر و کمان، انواع تیر و کمان و آشنایی با کمان ری کرو، کمان کامپوند و انواع تیرهای کمان ازجمله تیرهای چوبی، آلومینیومی، فایبرگلاس و تیرهای آلومینیوم کربن و یک نکته مهم در مورد تیرها پرداخته شده است.
تیر و کمان از اولین سلاح هایی است که توسط بشر برای محافظت از خود در برابر تهاجمات و شکار حیوانات برای ادامه بقاء ساخته است.
هنوز با گذشت هزاران سال از زندگی بشر بر روی زمین تاریخ چندان دقیقی وجود ندارد که نشان دهد کدام سرزمین و در چه دوره ای از حیات این وسیله ساخته شده است.
اما آثار باقیمانده از عهد باستان و حکاکی های نقش بسته بر دیواره های غارها بیانگر آن است که انسانها در ۵۰۰ هزار سال قبل از تیر و کمان استفاده می کرده اند.
هرودوت مورخ شهیر یونان باستان در کتاب خود چنین عنوان می کند که: مردمان پارسی از ۵ سالگی تا ۲۰ سالگی سه چیز را به فرزاندان خود آموزش می دادند سوارکاری، گفتار نیک (راستگویی) و تیر و کمان که شکار و سوارکاری از فعالیت های رایج در بین پارسیان است.
در بسیاری از کشورهای جهان داستان های بسیاری درباره تیر و کمان و قهرمانان اساطیری این سلاح وجود داشته و سینه به سینه نقل شده، داستانهایی از اسطوره هایی همچون آرش کمانگیر در شاهنامه، رابیون هوود، ویلهم تل، باله و .. که در تاریخ کشور و فرهنگ خود مایه مباهات و افتخار بوده اند.
حکیم ابوالقاسم فردوسی بزرگ مرد شعر و ادب پارسی در شاهنامه چنین تقل کرده است که در جنگ میان ایرانیان و تورانیان (ترک ها) در مازندران ایرانیان در تنگنا قرار گرفتند .
و مجبور به قبول شرایط تورانیان شدند قرار شد تا یک نفر از ایرانیان تیری از مازندران به سمت شرق رها کند و هر جا که تیر بر زمین فرود آمد مرز بین دو کشور باشد.
به پیشنهاد سپندارمذ، آرش کمانگیر برای تیرانداختن انتخاب می شود. وی بدین آگاه بود که سرنوشت مردم و مرزهای سرزمین پارس به تیر او بسته است.
و باید در این راه جان خود را از دست دهد از این رو خطاب به سپاهیان گفت، من جسمی سالم و نیرومند دارم اما پس از تیرانداختن تمام توانم از جسمم خاج شده و فدای سرزمینم خواهد شد.
و بر قله کوه دماوند رفت و تیر را از چله کمان رهانید و جان به جان آفرین تسلیم کرد .
و به خواست ایزد متعال فرشته باد نگاهبان تیر شد چنان که تیر از بامدادان تا ظهر سینه آسمان را شکافت و در کنار بزرگترین درخت گردوی جهان در کناره رود جیحون فرود آمد.
و مرز بین ایران و توران مشخص گردید از آن پس پارسیان هر ساله به پاس رشادت آرش جشنی با نام تیرگان را بر پا می داشته اند.
امروزه تیراندازی با کمان از رقابتی ترین و هیجان انگیز ترین ورزش های جهان محسوب می شود یکی از عواملی که بر جذابیت این رشته ورزشی افزوده آن است .
که هر فردی با هر سن و شرایطی می تواند در آن شرکت داشته باشد.
تیراندازی با کمان در عین لذب بخش بودن مستلزم برخورداری از آمادگی جسمانی بالایی است این ورزش علاوه بر اینکه موجب افزایش قدرت بدنی، تمرکز و صبرمی شود انعطاف بدنی را نیز به طور چشمگیری افزایش داده و قدرت ذهن را تقویت می کند.
اگر بخواهیم پیرامون انواع تیر و کمان صحبت کنیم باید به صورت تفکیک شده از یکدیگر به شرح هریک بپردازیم.
کمان ها به دو دسته کمان ریکرو (چهار خم) و کمان کامپوند (کمان ترکیبی) تقسیم می شوند .
و تیرها معمولا در چهار دسته تیرهای چوبی، تیرهای آلومینیومی، تیرهای فایبرگلاس و تیرهای آلومینیومی کربنی قرار دارند. در ادامه به شرح هر یک از کمان ها و تیرها خواهیم پرداخت.
کمان ریکرو شباهت بسیاری به کمان های سنتی دارد که با کمی تغییر قدرت و دقت آن ارتقاء یافته است .
این کمان امروزه از کربن و یا فایبر گلاس ساخته می شود و شامل اجزایی چون بازو، قبضه، سایت، زه، پیپ سایت و استاپ لایزر است.
در قسمت دو انتهای کمان به شکلی منحنی است که به سمت پشت کمان انحنا دارد.
کمان ریکرو بسیار مناسب برای افراد تازه کار بوده و مخصوص رقابت های المپیک است.
که مسابقات آن در المپیک در مسافت های ۷۰، ۳۰، و ۱۸ متر در بین آقایان و بانوان انجام می شود.
کمان کامپوند چندان بی شباهت به کمان ریکرو نیست و از این کمان کوتاه تر است اما کمانی پیشرفته است که از دقت و قدرت بالاتری نسبت به کمان ریکرو برخوردار است که در بدو ساخت کمان کامپوند از آن برای شکار مورد استفاده قرار می گرفت.
کمان کامپوند از بخش هایی همچون قبضه قرقره، بازو، سایت، استاپ لایزر، پیپ سایت و شوکر تشکیل شده است و رقابت های آن در المپیک برگذار نمی شود.
مسابقات رشته تیراندازی با کمان کامپوند در مسافت های ۵۰، ۳۰، و ۱۸ متر در بسیاری از کشورها انجام می شود.
تیرها در چهار نوع چوبی، فایبرگلاس، آلومینیوم و آلومینیوم کربن به طول ۶۰ الی ۷۰ سانتیمتر طراحی و ساخته می شوند .
که هر تیر از چهار قسمت نوک ، بدنه، سه پر و شیار انتهای تیر تشکیل شده است. در ادامه به بررسی انواع تیرها خواهیم پرداخت.
تیرهای چوبی از چوب های طبیعی در دو نوع سبک و چوب فشرده شده تهیه می شوند و به راحتی شکسته می شوند.
تیرهایی که چوب فشرده شده طبیعی ساخته می شوند از مقاومت و سنگینی بیشتری دارند و از قابلیت نفوذ پذیری بالاتری نیز برخوردارند.
معمولا برای افراد تازه کار استفاده از تیرهای چوبی سبک پیشنهاد می شود زیرا برای کسب تجربه و مهارت در تیراندازی در ابتدا نیازی به استفاده از تیرهای سنگین و پرتای های کاملا حرفه ای ندارند.
این نوع از تیرها از مقاومت و دوام بالایی برخوردارند و در اشکال و اندازه های متفاوتی تولید می شوند.
مزیت تیرهای آلومینیومی نسبت به سایر تیرها این است که نوک آنها قابل تعویض است و در صورت خمیدگی و انحنای آن پس از تیراندازی قابل صاف شدن است.
این نوع از تیرها را می توانند برای مدت زمان طولانی مورد استفاده قرار گیرند.
شاید بتوان تنها عیب تیرهای فایبرگلاس را آسانی شکسته شدن آنها دانست.
تیرهای فایبرگلاس نسبت به تیرهای چوبی از مقاومت بالاتری برخوردارند و مناسب برای تیرانداختن با هر نوع کمانی هستند و هر هنگام پرتاب دارای انسجام خوبی هستند.
این نوع تیر معمولا در مسابقات توسط قهرمانان و کمانداران حرفه ای مورد استفاده قرار می گیرد.
تیرهای آلومینیوم – کربن از ترکیب روکشی از کربن بر روی لول های باریکی از جنس آلومینیوم با ظرافت و طراحی بسیار دقیقی ساخته می شوند.
و معمولا در مسابقات المپیک به جهت دقت بالای آن توسط کمانداران مورد استفاده قرار می گیرند.
